Czy trzeba usuwać ósemki do aparatu ortodontycznego?

Decyzja o założeniu aparatu ortodontycznego często wiąże się z szeregiem przygotowań – zarówno diagnostycznych, jak i leczniczych. Jednym z najczęściej pojawiających się pytań pacjentów jest to, czy przed rozpoczęciem leczenia ortodontycznego trzeba usunąć ósemki, czyli tzw. zęby mądrości. To temat, wokół którego narosło wiele mitów i nieporozumień. W tym artykule wyjaśniam, kiedy ekstrakcja ósemek jest konieczna, a kiedy można je bezpiecznie pozostawić – w zależności od indywidualnych wskazań ortodontycznych.

Jak ósemki wpływają na leczenie ortodontyczne?

Zęby mądrości, czyli trzecie trzonowce, wyrzynają się zwykle między 17. a 25. rokiem życia. W wielu przypadkach pojawiają się zbyt późno, gdy w łuku zębowym nie ma już wystarczająco dużo miejsca. Mogą wówczas zatrzymywać się w kości lub wyrzynać w nieprawidłowy sposób, co skutkuje ich częściowym lub całkowitym zatrzymaniem.

Ósemki nie biorą udziału w podstawowej funkcji żucia, a ich obecność może wpływać na ustawienie pozostałych zębów, zwłaszcza jeśli powodują stłoczenia lub uciskają sąsiednie zęby. Dlatego też ortodonci często analizują ich położenie przed rozpoczęciem leczenia, szczególnie w kontekście dostępnej przestrzeni dla przesuwania zębów.

Niemniej, nie każda obecność ósemek jest jednoznacznym wskazaniem do ich usunięcia. Decyzja o ekstrakcji powinna być podjęta na podstawie dokładnych badań obrazowych i analizy planu leczenia ortodontycznego, a nie jako rutynowa procedura.

W jakich sytuacjach trzeba usunąć ósemki przed leczeniem ortodontycznym?

Istnieje kilka konkretnych sytuacji klinicznych, w których usunięcie ósemek przed założeniem aparatu ortodontycznego jest wskazane. Należą do nich przede wszystkim przypadki, w których ich obecność może utrudniać lub uniemożliwiać prawidłowe przeprowadzenie leczenia.

• Brak miejsca w łuku zębowym – jeśli zgryz pacjenta jest już stłoczony, a plan leczenia zakłada przesuwanie zębów ku tyłowi, obecność ósemek może stanowić przeszkodę i wymuszać ich usunięcie.
• Zatrzymane ósemki naciskające na drugie trzonowce – ósemki rosnące w kierunku korzeni sąsiednich zębów mogą prowadzić do ich resorpcji lub uszkodzenia, dlatego w takich przypadkach zaleca się ich wcześniejsze usunięcie.
• Powtarzające się stany zapalne lub próchnica – jeśli ósemki powodują nawracające zapalenie dziąseł, kieszenie dziąsłowe lub są zniszczone próchnicą, ich pozostawienie może zwiększać ryzyko powikłań w trakcie leczenia ortodontycznego.
• Ekspansja łuku zębowego lub przesuwanie zębów ku tyłowi – przy leczeniu ortodontycznym wymagającym cofania zębów, obecność trzecich trzonowców może fizycznie uniemożliwiać osiągnięcie zamierzonego efektu.

W takich sytuacjach ortodoncja Częstochowa, we współpracy z chirurgiem stomatologicznym, podejmuje decyzję o ekstrakcji, by zapewnić odpowiednie warunki do skutecznego i bezpiecznego leczenia.

Kiedy można pozostawić ósemki przed założeniem aparatu?

Nie zawsze istnieje konieczność usuwania ósemek. W wielu przypadkach, szczególnie gdy są one w pełni wyrznięte, ustawione prawidłowo i nie sprawiają żadnych problemów, lekarz może zdecydować o ich zachowaniu w jamie ustnej.

Jeśli plan leczenia ortodontycznego nie zakłada cofania zębów trzonowych, a w łuku zębowym znajduje się odpowiednia ilość miejsca, ósemki nie będą miały wpływu na proces prostowania zębów. Dotyczy to również sytuacji, w których zęby mądrości są zatrzymane, ale nie wykazują aktywności biologicznej ani nie powodują ucisku na inne struktury.

W takich przypadkach ortodonta może zadecydować o pozostawieniu ósemek, ale zaleci ich okresową kontrolę radiologiczną, by monitorować ewentualne zmiany w ich położeniu lub wpływ na sąsiednie zęby. Pozwala to uniknąć niepotrzebnej ingerencji chirurgicznej i zmniejsza ryzyko powikłań.

Czy trzeba usuwać ósemki po zakończeniu leczenia ortodontycznego?

Ciekawym zagadnieniem jest również pytanie, czy ósemki mogą przesunąć zęby po zakończonym leczeniu ortodontycznym i przyczynić się do nawrotu stłoczeń. Choć dawniej często przypisywano im taką rolę, współczesne badania pokazują, że wpływ ósemek na przesuwanie się zębów po leczeniu jest znacznie mniejszy, niż wcześniej sądzono.

Większą rolę w nawrocie wady zgryzu odgrywa naturalna tendencja zębów do przemieszczania się wraz z wiekiem oraz brak odpowiedniej retencji po zakończonym leczeniu. Dlatego usunięcie ósemek nie zawsze zapobiega przesuwaniu się zębów, jeśli pacjent nie stosuje się do zaleceń dotyczących noszenia retainera.

W niektórych przypadkach lekarz może zalecić usunięcie ósemek po zakończeniu leczenia, zwłaszcza jeśli zęby mądrości zaczynają się wyrzynać i powodują objawy bólowe lub stłaczają zęby tylne. Każdorazowo decyzja powinna być jednak podejmowana indywidualnie, na podstawie zdjęć rentgenowskich i analizy stabilności uzyskanego efektu ortodontycznego.

Jak wygląda diagnostyka przed decyzją o ekstrakcji ósemek?

Podjęcie decyzji o usunięciu ósemek przed leczeniem ortodontycznym zawsze poprzedza szczegółowa diagnostyka radiologiczna. Najczęściej wykonywane są:

• Zdjęcie pantomograficzne (OPG) – pokazuje położenie wszystkich zębów, w tym ósemek, ich stopień wyrznięcia oraz relacje z sąsiednimi zębami i strukturami anatomicznymi.
• Tomografia komputerowa CBCT – wykonywana w trudniejszych przypadkach, gdy potrzebna jest trójwymiarowa ocena pozycji zatrzymanych ósemek i ich kontaktu z nerwem zębodołowym lub zatoką szczękową.

Na podstawie tych danych ortodonta może zaplanować przebieg leczenia, określić potrzeby ekstrakcyjne i omówić z pacjentem wszystkie możliwe opcje.

Jak podejść do tematu usuwania ósemek przed leczeniem ortodontycznym?

Usuwanie ósemek nie jest zabiegiem rutynowym przed leczeniem ortodontycznym, a decyzja o ich ekstrakcji powinna być podejmowana indywidualnie, na podstawie dokładnej diagnostyki i planu leczenia. W wielu przypadkach obecność ósemek nie wpływa na skuteczność leczenia i nie wymaga ich usunięcia, o ile nie powodują one problemów klinicznych.

Z drugiej strony, w sytuacjach, gdy ósemki mogą ograniczać możliwości przesuwania zębów, stwarzać ryzyko powikłań lub wpływać na stabilność efektów leczenia, ich ekstrakcja jest zasadna i powinna być wykonana przed założeniem aparatu.

Dlatego tak ważne jest, aby decyzję o usunięciu zębów mądrości podejmować we współpracy z ortodontą i chirurgiem stomatologicznym, a nie na podstawie powszechnych opinii. Odpowiednio zaplanowane leczenie ortodontyczne uwzględniające sytuację ósemek zwiększa szanse na osiągnięcie trwałego, zdrowego i estetycznego uśmiechu.