Jak działa orteza na opadającą stopę?

Opadająca stopa to dolegliwość, która znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie, wpływając na sposób poruszania się i zwiększając ryzyko upadków. Jednym z najskuteczniejszych rozwiązań wspomagających osoby z tym problemem jest orteza na opadającą stopę. To specjalistyczne urządzenie ortopedyczne, które umożliwia stabilizację i uniesienie stopy w trakcie chodu. W artykule wyjaśniamy, czym dokładnie jest ta orteza, jak działa, komu jest zalecana oraz jak przebiega proces jej użytkowania.

Czym jest opadająca stopa?

Opadająca stopa (ang. foot drop) to zaburzenie polegające na utracie zdolności uniesienia przodostopia w trakcie chodu. Objawia się charakterystycznym „ciągnięciem” stopy po podłożu oraz unoszeniem uda w nienaturalny sposób – tak zwany chód brodzący. Do problemu dochodzi na skutek osłabienia lub porażenia mięśni odpowiedzialnych za zginanie grzbietowe stopy, najczęściej z powodu uszkodzenia nerwu strzałkowego, chorób neurologicznych (np. stwardnienia rozsianego, udaru) lub urazów mechanicznych.

Czym jest orteza na opadającą stopę?

Orteza na opadającą stopę to specjalistyczne zaopatrzenie ortopedyczne, którego celem jest mechaniczne podparcie stopy i jej uniesienie w czasie fazy przenoszenia nogi w cyklu chodu. Dzięki temu stopa nie „opada” bezwładnie, a osoba może poruszać się w sposób bardziej naturalny i bezpieczny.

Ortezy te różnią się budową w zależności od stopnia dysfunkcji, potrzeb pacjenta oraz zaleceń lekarza. Mogą być wykonane z różnych materiałów – od lekkiego plastiku i włókien węglowych po elastyczne pasy tekstylne.

Jak działa orteza na opadającą stopę?

Działanie ortezy polega na mechanicznym wsparciu stopy i stawu skokowego, które zapobiega opadaniu przodostopia w trakcie chodu. Funkcję tę realizuje się w różny sposób, w zależności od konstrukcji urządzenia.

Utrzymanie stopy w pozycji neutralnej

Najważniejszym zadaniem ortezy jest utrzymanie stopy w pozycji zbliżonej do naturalnej – czyli takiej, w której przodostopie nie opada, a cała stopa ustawiona jest równolegle do podłoża. Dzięki temu zredukowane zostaje ryzyko zahaczenia palcami o ziemię, co często prowadzi do potknięć i upadków.

Wspomaganie fazy przenoszenia nogi

W trakcie chodu, gdy noga jest unoszona i przenoszona do przodu, orteza unosi stopę ku górze. Zastępuje w ten sposób pracę osłabionych mięśni, które nie są w stanie samodzielnie wykonać tego ruchu. W niektórych modelach wykorzystuje się elastyczne paski, które naciągają się w czasie stawiania kroku, a następnie unoszą przodostopie w odpowiednim momencie.

Stabilizacja stawu skokowego

Ortezy działają również stabilizująco – zapobiegają nadmiernemu przemieszczaniu się stawu skokowego, co szczególnie ważne jest u osób z zaburzeniami neurologicznymi, u których może dochodzić do niestabilności. Utrzymanie osi ruchu pomaga nie tylko w zachowaniu prawidłowego wzorca chodu, ale także w ograniczeniu przeciążeń w innych stawach kończyny dolnej.

Rodzaje ortez na opadającą stopę

W zależności od konstrukcji i mechanizmu działania, można wyróżnić kilka głównych typów ortez stosowanych przy opadającej stopie:

• Ortezy AFO (ang. Ankle Foot Orthosis) – najczęściej spotykane, wykonane z tworzywa sztucznego, sięgające od podeszwy stopy aż do łydki. Usztywniają staw skokowy i zapobiegają opadaniu stopy.
• Elastyczne ortezy dynamiczne – wykonane z pasków, rzepów lub gumowych linek, często mocowane do sznurowadeł. Pozwalają na większą swobodę ruchu, ale wymagają dobrej kontroli postawy.
• Ortezy z włókna węglowego – bardzo lekkie, sprężyste i estetyczne. Umożliwiają bardziej naturalny chód i są stosowane u pacjentów aktywnych.
• Indywidualnie dopasowane ortezy – wykonywane na zamówienie, na podstawie wycisku kończyny. Zapewniają największy komfort i skuteczność, zwłaszcza w przypadkach niestandardowych deformacji.

Kto powinien stosować ortezę na opadającą stopę?

Orteza na opadającą stopę zalecana jest osobom, u których występuje niedowład mięśni prostujących stopę oraz zaburzenia stabilizacji stawu skokowego. Do najczęstszych grup pacjentów należą osoby po:

• urazach nerwu strzałkowego,
• przebytych udarach mózgu,
• operacjach ortopedycznych kończyn dolnych,
• chorobach neurologicznych (np. stwardnienie rozsiane, dystrofie mięśniowe),
• urazach rdzenia kręgowego,
• uszkodzeniach centralnego układu nerwowego.

Dobór odpowiedniej ortezy powinien zawsze poprzedzać konsultacja z lekarzem ortopedą lub neurologiem, a także ocena fizjoterapeutyczna.

Jak przebiega codzienne użytkowanie ortezy?

Noszenie ortezy wymaga przyzwyczajenia i odpowiedniego dopasowania. Początkowo może być odczuwane jako niewygodne, zwłaszcza jeśli nie jest indywidualnie wykonana. Dlatego ważne jest:

• stopniowe wdrażanie do noszenia ortezy, zaczynając od kilku godzin dziennie,
• kontrola pod kątem otarć i ucisków, szczególnie w miejscach przylegania do skóry,
• dobór odpowiedniego obuwia, najlepiej o wyższej cholewce i sztywniejszej podeszwie, umożliwiającego stabilne mocowanie ortezy,
• utrzymywanie higieny – zarówno ortezy, jak i skóry, aby zapobiec odparzeniom i podrażnieniom.

W wielu przypadkach stosowanie ortezy łączy się z regularną rehabilitacją, której celem jest poprawa siły mięśniowej i koordynacji ruchowej.

Czy orteza może zastąpić rehabilitację?

Orteza jest ważnym narzędziem wspomagającym funkcjonowanie pacjenta, ale nie zastępuje rehabilitacji. Jej głównym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa podczas chodu i umożliwienie większej samodzielności, ale nie wpływa bezpośrednio na przyczynę opadania stopy. W celu odzyskania sprawności konieczne są:

• ćwiczenia wzmacniające mięśnie,
• stymulacja nerwowo-mięśniowa,
• terapia manualna i neurofizjologiczna (np. metoda PNF, Bobath),
• nauka prawidłowego wzorca chodu.

Połączenie rehabilitacji z użytkowaniem odpowiednio dobranej ortezy daje najlepsze rezultaty terapeutyczne.

Orteza jako skuteczne wsparcie w leczeniu opadającej stopy

Orteza na opadającą stopę to skuteczne i bezpieczne narzędzie, które poprawia jakość życia osób z niedowładem mięśni odpowiedzialnych za unoszenie stopy. Jej zastosowanie pozwala na odzyskanie swobody poruszania się, zmniejszenie ryzyka upadków oraz wsparcie procesu rehabilitacji. Aby jednak była maksymalnie efektywna, powinna być dobrana indywidualnie, stosowana zgodnie z zaleceniami specjalistów i uzupełniana odpowiednimi ćwiczeniami. Dla wielu pacjentów orteza staje się kluczowym elementem powrotu do samodzielności i aktywności dnia codziennego.